Εφηβική ενδοκρινολογία

Η εφηβεία
Ενήβωση είναι η αλληλουχία των αλλαγών στη φυσιολογία και την εμφάνιση των παιδιών, που οδηγούν στην πλήρη ψυχοσεξουαλική ωρίμανση.

Πότε ξεκινάει η εφηβεία;
Η έναρξη της ενήβωσης έρχεται νωρίτερα στα κορίτσια (περίπου στα 12 έτη)  από ό,τι στα αγόρια (περίπου στα 13 έτη), αλλά υπάρχει μεγάλη διακύμανση στην έναρξη ενήβωσης κατά 2 έτη πριν ή πιο μετά, ανάλογα με μια σειρά παραγόντων, όπως:
 

Γενετικά αίτια: Η ηλικία κατά την οποία έγινε η έναρξη της ενήβωσης στη μητέρα παίζει ρόλο.
Εθνικότητα: Τα κορίτσια αφροαμερικανικής καταγωγής τείνουν να ξεκινούν νωρίτερα την πορεία προς την εφηβεία.
Αύξηση βάρους: Στα υπέρβαρα κορίτσια η έναρξη της εφηβείας έρχεται νωρίτερα, γιατί ο εγκέφαλος δέχεται το σήμα των αυξημένων εφεδρειών λίπους.
 

Οι ορμόνες, που παράγονται από τις ωοθήκες κατά την εφηβεία, οδηγούν στην γρήγορη ανάπτυξη σε ύψος, στην εμφάνιση των δευτερογενών χαρακτήρων του φύλου (στήθος, τρίχωση εφηβαίου κ.α.) και στην αναπαραγωγική ικανότητα. Ο ρυθμός ανάπτυξης πριν την εφηβεία είναι κατά μέσο όρο 5-6 εκατοστά το χρόνο, για το ύψος και 2-3 κιλά, για το βάρος. Στα περισσότερα κορίτσια, ο μεγαλύτερος ρυθμός ανάπτυξης παρατηρείται κοντά στην ηλικία των 12 ετών, με κατά μέσο όρο 9 εκ. αύξηση του ύψους κάθε χρόνο. Μετά την εμφάνιση της περιόδου, η ανάπτυξη επιβραδύνεται. Έτσι, τα κορίτσια κερδίζουν σε ύψος λίγα μόνο ακόμα εκατοστά.  Από τα πρώτα σημάδια της εφηβείας είναι η ανάπτυξη του στήθους. Συνήθως όμως, αρχίζει μετά την ανάπτυξη της τριχοφυΐας των έξω γεννητικών οργάνων, αλλά πριν από την εμφάνιση της περιόδου. Τέλος, η τρίχωση της μασχάλης αποτελεί το τελευταίο στάδιο ανάπτυξης των χαρακτηριστικών της εισόδου στην εφηβεία.

Σημαντικές παραμέτρους της εφηβείας αποτελούν η ψυχική, συναισθηματική και πνευματική μεταστροφή της εφήβου.
Η νεαρή κοπέλα προσπαθεί, κατά την ηλικιακή αυτή περίοδο, να κατανοήσει τις αλλαγές που παρατηρεί τόσο στο σώμα της όσο και στα συναισθήματα της. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να βιώνει, τόσο η ίδια, όσο και το κοινωνικό της περιβάλλον, μια συναισθηματική και ψυχολογική αστάθεια με μεταστροφές της διάθεσης. Το γεγονός της ενήβωσης διαρκεί περίπου 4-6 έτη και οφείλεται στη δράση ορμονών που για πρώτη φορά εμφανίζονται και ασκούν τα αποτελέσματα τους στο σώμα. Επί αυτών των ορμονών μπορεί να προκύψει βλάβη που να στοιχειοθετεί την εμφάνιση της πρώιμης ή καθυστερημένης ενήβωσης, ενώ ταυτόχρονα αφορά την υπερτρίχωση, την πρώιμη ή καθυστερημένη θηλαρχή, την πρώιμη ή καθυστερημένη εμμηναρχή (πρώτη εμφάνιση εμμήνου ρήσεως) και το κοντό ύψος. Οι προαναφερόμενες διαταραχές εκτιμούνται αρχικώς ως ύποπτες από τους γονείς, επιβεβαιώνονται από τον παιδίατρο και διερευνώνται και αντιμετωπίζονται από τον παιδοενδοκρινολόγο σε συνεργασία με εξειδικευμένο γυναικολόγο. Επίσης, πολλά άλλα συμπτώματα εφήβων και νεαρών γυναικών όπως η κόπωση, η ακμή, η υπερτρίχωση, οι ουρολοιμώξεις, η πρόσληψη ή η απώλεια βάρους,  μπορεί να σχετίζονται με ενδοκρινολογικές διαταραχές.
 

Η εξέταση στην έφηβη
Η γυναικολογική εξέταση της έφηβης και η λήψη ιστορικού σε νεαρά κορίτσια αυτής της ηλικίας, ακολουθούν ιδιαίτερους κανόνες. Τόσο οι αιτίες των προβλημάτων όσο και η ψυχολογία των κοριτσιών αυτής της ηλικίας είναι ιδιαίτερα και απαιτούν εμπειρία, γνώσεις και προσοχή. Η παρουσία ή όχι της μητέρας είναι στη διακριτική ευχέρεια της έφηβης. Πρέπει να υπάρχει ο απόλυτος σεβασμός απέναντι σε μια νέα κοπέλα, που κατά πάσα πιθανότητα επισκέπτεται γυναικολόγο για πρώτη φορά. Η νέα αυτή δεν έχει συνηθίσει να αποκαλύπτει το σώμα της και η ιδέα της εξέτασης της προκαλεί αμηχανία. Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει πρόβλημα για να επισκεφτεί μια νέα το γυναικολόγο εφήβων. Πολύ συχνά, νέες κοπέλες έρχονται στον εξειδικευμένο γιατρό για να συζητήσουν, να λύσουν απορίες και να ενημερωθούν.

Η Ιατρός Εξειδικευμένος Γυναικολόγος στην Εφηβική Γυναικολογία είναι ο ειδικός, που μπορεί να συμβουλεύσει και να δώσει στην έφηβη αλλά και στην οικογένεια της τις επιστημονικά έγκυρες απαντήσεις που χρειάζεται σε ερωτήσεις όπως:
| Πώς μπορώ να προστατέψω τον εαυτό μου από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα;
| Πώς θα προστατευτώ από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη;
| Υπάρχει κατάλληλη  ή συγκεκριμένη ηλικία για να ξεκινήσει κάποια νέα σεξουαλικές επαφές;
| Τι πρέπει να ξέρω για το χάπι της επόμενης ημέρας;
| Πρέπει να κάνω το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
| Που οφείλονται οι διαταραχές της περιόδου στην εφηβεία;
| Τι είναι η πρώιμη και τι είναι η καθυστερημένη ήβη;
| Που οφείλεται η υπερτρίχωση και η ακμή; Τι είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;
| Τι είναι και που οφείλεται η δυσμηνόρροια;
| Τι είναι και πώς εκδηλώνονται οι κύστεις ωοθηκών;
| Πώς γίνεται η εξέταση μαστού και τι είναι η ανισομαστία;
| Συμβουλές υγιεινής
| Διατροφικές διαταραχές στην εφηβεία
| Πρόσληψη ή απώλεια βάρους. Μπορεί να κρύβεται κάτι παθολογικό πίσω από αυτές τις μεταβολές;