Γυναικολογικός έλεγχος

Η γυναίκα σε κάθε ηλικιακό της φάσμα έχει διαφορετικές απαιτήσεις από την επίσκεψη στο γυναικολόγο της.

Η έφηβη και νεαρή γυναίκα πριν την έναρξη της σεξουαλικής της ζωής δεν έχει συνήθως επισκεφτεί γυναικολόγο. Παρ’ όλα αυτά το νεαρό κορίτσι έχει ανάγκη μιας πρώτης αναγνωριστικής επίσκεψης, με τη συνοδεία καλύτερα της μητέρας. Η γυναικολογική προσέγγιση περιλαμβάνει τις ιδιαιτερότητες της εμμήνου ρύσεως της εφήβου και τον ιδανικό τρόπο φροντίδας της περιοχής. Η συζήτηση συνεχίζεται με τη συμβουλή του ειδικού σε θέματα προφύλαξης από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, αποφυγή των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και την προφύλαξη από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μέσω του εμβολιασμού. Η κλινική εξέταση ακολουθεί. Επαρκής χρόνος οφείλει να δίδεται για να εκφράσει η έφηβη όλες τις απορίες της και φυσικά να αισθανθεί άνετα.

Για τη γυναίκα της αναπαραγωγικής ηλικίας τα θέματα ποικίλλουν: ένα πρόβλημα στο PAP τεστ, γυναικολογικής φύσεως ενοχλήσεις, θέματα σύλληψης, αντισύλληψης, εγκυμοσύνη, πρόβλημα στην ούρηση, διαταραχές της περιόδου, κύστεις στις ωοθήκες, ινομυώματα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αξιόλογο κομμάτι της νεολαίας έχει εμβολιαστεί κατά του ιού HPV, όμως ο προληπτικός έλεγχος για παθολογία του τραχήλου συνεχίζει να διεξάγεται κανονικά.
Η προσωπική επαφή με το γυναικολόγο απαιτείται προκειμένου η γυναίκα να εκφράσει όλα τα θέματα που την απασχολούν, να μπορέσει να δεχτεί την κατά τα άλλα άβολη γυναικολογική εξέταση και φυσικά να αναπτυχθεί η απαραίτητη σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσά τους.

Η επίσκεψη ξεκινά με ένα αναλυτικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και συνεχίζεται με τη λεπτομερή γυναικολογική εξέταση.
| Το τεστ Παπανικολάου (PAP τεστ) συνήθως πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 21 ετών. Για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σήμερα επίσης υπάρχει και το τεστ ανίχνευσης των ιών HPV που μπορεί να γίνει μόνο του είτε σε συνδυασμό με το PAP τεστ, καθώς επίσης ειδικοί μοριακοί δείκτες. Το πόσο συχνά πρέπει να γίνεται το PAP τεστ και το HPV τεστ διαφοροποιείται από την ηλικία της γυναίκας και το ιστορικό της.
Το τεστ Παπανικολάου είναι μια εξέταση ρουτίνας την οποία πρέπει να κάνουν όλες οι γυναίκες από την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής.
Αποτελεί μια από τις εξετάσεις ρουτίνας και screening test, που εφαρμόζονται σήμερα με σκοπό τον εντοπισμό παθολογικών κυττάρων στον κόλπο και στον τράχηλο της μήτρας για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου, όπως η μαστογραφία για τον καρκίνο μαστού. Με το τεστ Παπανικολάου μπορούμε να εντοπίσουμε φλεγμονές των γεννητικών οργάνων, όπως κολπίτιδες, τραχηλίτιδες ή άλλες ενοχλητικές και επικίνδυνες μολύνσεις. Παράλληλα αποτελεί την πρώτη γραμμή εντοπισμού του ιού HPV, ο οποίος πλέον τείνει να αποκτήσει εικόνα επιδημίας, αφού αγγίζει πάνω από 40 με 45 % του γυναικείου πληθυσμού σήμερα και είναι σίγουρο πια ότι ευθύνεται για τη μετατροπή των κυττάρων σε καρκινικά. Με το test ΠΑΠ μπορεί να τεθεί η υποψία ή ακόμη και η διάγνωση των δυσπλαστικών κυττάρων, που προκαλούν τις προκαρκινικές καταστάσεις του τραχήλου της μήτρας αλλά και η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

| Κατά τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο, συστήνεται η γυναίκα να κάνει επίσης ένα γυναικολογικό υπερηχογράφημα.
Υπάρχουν δύο είδη γυναικολογικού υπερηχογραφήματος: ο διακολπικός υπέρηχος και ο διακοιλιακός υπέρηχος.

Συνήθως, προτιμάται η εξέταση να πραγματοποιείται διακολπικά γιατί η διακολπική οδός προσφέρει καλύτερη απεικόνιση. Το γυναικολογικό υπερηχογράφημα είναι μία ανώδυνη, μη επεμβατική εξέταση που έχει ως στόχο τον έλεγχο της μήτρας, του ενδομήτριου και των ωοθηκών. Συγκεκριμένα, ελέγχεται η κλίση, το σχήμα, το μέγεθος και το περίγραμμα της μήτρας, το μυομήτριο αλλά και το ενδομήτριο. Θεωρείται μία απεικονιστική μέθοδος που εξετάζει διεξοδικά την ανατομία της μήτρας και των εξαρτημάτων και εντοπίζει παθολογίες στη μορφή και τη λειτουργία τους.
Πιο συγκεκριμένα, με τον υπερηχογραφικό έλεγχο της μήτρας διαγιγνώσκονται συγγενείς ανατομικές ανωμαλίες, ινομυώματα, πολύποδες ή υπερπλασία ενδομητρίου, ύπαρξη αδενομύωσης κ.α.
Με την εξέταση των ωοθηκών ελέγχουμε το μέγεθος, το σχήμα, το περίγραμμα και τη μορφολογία τους (πολυκυστικές ωοθήκες, ενδομητρίωση, καλοήθεις και κακοήθεις κύστεις και όγκοι ωοθηκών  κ.α.).
Τέλος, η εξέταση περιλαμβάνει και τον έλεγχο των σαλπίγγων προς αποκλεισμό πιθανής παθολογίας όπως π.χ. υδροσάλπιγγες, εξωμήτριος κύηση, πυελική φλεγμονή. Κατά την εξέταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί έγχρωμο Doppler και τεχνικές 3D απεικόνισης για την καλύτερη δυνατή εκτίμηση του κάθε ευρήματος. 
 
| Επόμενο βήμα στον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο είναι η επισκόπηση και η ψηλάφηση των μαστών της γυναίκας και, σε περίπτωση που υπάρξουν ύποπτα ευρήματα, ο περαιτέρω έλεγχος με μαστογραφία ή/και υπερηχογράφημα μαστών. Η ψηλάφηση μπορεί να αποκαλύψει καλοήθεις ή κακοήθεις (καρκίνος) παθήσεις του μαστού και πρέπει να επαναλαμβάνεται από την ίδια τη γυναίκα στο σπίτι, με συστηματική αυτοψηλάφηση μαστών.
Η αυτοψηλάφηση μπορεί στην αρχή να πρέπει να γίνεται κάθε μήνα, ώστε να εξοικειωθεί η γυναίκα με το σχήμα και την υφή των μαστών της. 

Από την ηλικία των 40 ετών θα πρέπει να πραγματοποιείται υποχρεωτικά μαστογραφικός έλεγχος σε ετήσια βάση, ακόμη και εάν δεν υπάρχει κανένα απολύτως ενόχλημα ή κλινικό εύρημα.
Για μικρότερες ηλικίες η μαστογραφία συνίσταται μόνο στις περιπτώσεις όπου υπάρχει κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού.
Το υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία παρέχει σημαντικότατες συμπληρωματικές πληροφορίες για τη μορφολογία και τη σύσταση των διαφόρων ογκιδίων, τα οποία έχουν προηγουμένως εντοπισθεί είτε με την ψηλάφηση ή τη μαστογραφία.

Η περι- και μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα πρέπει να γνωρίζει ότι μετά τον ένα χρόνο από το τέλος της τελευταίας περιόδου δεν πρέπει να ξαναδεί αίμα στον κόλπο της. Είναι η ηλικία που πλήττεται από τα επακόλουθα της απόσυρσης των οιστρογόνων, όπως είναι ο αυξημένος καρδιαγγειακός κίνδυνος, η οστεοπόρωση και οι διαταραχές του θυμικού. Η γυναίκα πρέπει να ενημερώνεται για το τι θα περιμένει στη μεταβατική αυτή φάση και πώς θα τα αντιμετωπίσει (εξάψεις, εφιδρώσεις, αϋπνία). Ακόμη ο γυναικολόγος καλό είναι να την ενημερώνει για «ύποπτα» σημεία, π.χ. νεοεμφανισθείσα μάζα στο μαστό, στη μασχάλη ή στην κοιλιά, κολπική αιμορραγία, ανορεξία, απότομη απώλεια βάρους.
Οι διαταραχές της σεξουαλικής ζωής δεν θίγονται με άνεση από τις ασθενείς.
Καλό είναι να παίρνει η γυναίκα τον απαραίτητο χρόνο, ώστε να εκφράσει την πραγματική κατάσταση στο σημαντικό αυτό κομμάτι της καθημερινότητάς της.
Η ακράτεια των ούρων επίσης είναι ένα ερώτημα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες που είχαν εργώδεις κολπικούς τοκετούς.